جلد اول کتاب مبانی اخلاق در آیات و روایات متن پیاده شدۀ سخنرانی‌های حضرت علامه آیة‌اللَه حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّس‌اللَه‌سرّه، پیرامون «مبانی و دقایق اخلاقی» می‌باشد که در مسجد قائم و چه‌بسا منازل دوستان ایراد فرموده‌اند که در ضمن تفسیر آیات کریمه و روایات شریفه و برخی ادعیۀ مأثوره، با بیانی شیوا و روان، به تحلیل و تفسیر پاره‌ای از رموزِ برخی اخلاق حسنه و سیّئه پرداخته و مشتاقان لقای پروردگار و عاشقان حریم معبود را بر سفرۀ معارف ناب قرآن و اهل‌بیت علیهم‌ا‌لسلام فراخوانده و راه را برای وصول به آن حریم هموار ساخته است.
مهم‌ترین مباحث مندرج در این مجلّد:
• نحوۀ تخاطب بنده با پروردگار در نماز
• بصیرت انسان عالِم نسبت به جاهل
• عدم ادراک حقیقت هستی به‌وسیلۀ علوم ظاهری و مادّی
• تأسّی به رسول‌خدا به عنوان اسوۀ حسنه
• حدّ کمال هر امّتی به‌اندازۀ حدّ کمال پیغمبر آن امّت
• نحوۀ عطوفت فرزندان نسبت به والدین از روی خضوع و خشوع
• اهمیّت صلۀ رحم و دستورات اسلام نسبت به آن
• جامعیت اسلام در جمع بین حکم عفو و قصاص
• فلسفۀ دعا و شرایط استجابت
• تغییر مقدّرات انسان به‌واسطۀ دعا
• کیفیت نزول مقدّرات در شبهای قدر
• اطلاع ائمۀ اطهار و اولیای‌الهی از تقدیر الهی
• حرمت اعانت بر گناه و اعانت بر ظلم
• دیدگاه علامه طهرانی نسبت به برگزاری مجالس و محافل
• توضیح توصیه‌های اخلاقی در برخی سُوَر قرآن همچون: سورۀ حجرات، سورۀ اسراء و سورۀ تحریم